WINKELNERING

In 1979 is door het C.I.M.K., het Centraal Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf, een onderzoek ingesteld naar de winkelnering in de gemeente Bergharen. Het resultaat was gunstig te noemen. Daarbij gold het onderzoek hoofdzakelijk de winkelvoorzieningen. Er zijn ook toekomstverwachtingen uitgesproken en op bepaalde gebieden werden er nog voorzieningen nodig geacht. Er werd ook een tamelijk grote stijging van omzet verwacht, maar de winkeliers waren daar zelf minder enthousiast over. Er was weinig bereidheid tot het doen van investeringen en de feiten hebben nu al uitgewezen dat het aantal winkels zeker niet toeneemt en dat er al winkelruimten leeg staan. Wel is er vooruitgang te bespeuren in wat oprichting van wat kleinere, geen hinder veroorzakende bedrijfjes in de bebouwde kom, waardoor de leefbaarheid in onze kleine dorpen toch niet verloren gaat.

CAFE’S EN BIERHUIZEN

Terwijl het vroeger nog al eens voor kwam dat de winkelier tevens bakker was en boer en misschien ook nog caféhouder, komt dat tegenwoordig nog nauwelijks voor. Bergharen, Herhen en Leur wemelden van de café’s en bierhuizen, al dan niet klandestien. Het vergunningstelsel was dusdanig dat er slechts een beperkt aantal volledige vergunninghouders was, afgesteld op het inwonertal en dan nog enkele Verlof A- voor zwak alcoholische dranken en Verlof B-houders voor alcoholvrije dranken. Dat vergunningstelsel is in de zeventiger jaren geheel gewijzigd. Behoudens bestaande vergunninghouders, moest iedere caféhouder of één van zijn huisgenoten of bedienden, die mede in het café werkzaam waren, in het bezit zijn van een erkend diploma om als bedrijfsleider of beheerder op te treden. De aantallen werden zoveel mogelijk in de bestemmingsplannen opgenomen. Het aantal liep terug, niet zozeer door deze regeling, maar meer door het feit, dat er teveel moest worden geinvesteerd en niet iedereen, die toch wel aan de kost kon komen, er zin in had om in de avonduren en op zaterdagen en zondagen ook nog achter de tap te staan. Er moest nog al wat omzet zijn om er nog wat mee te verdienen.

KOMBINATIES

Met de winkels ging het al hetzelfde. In iedere buurt, ook achteraf in het buitengebied, was er wel een kruidenier te vinden, die er dat winkeltje op na hield om er iets bij te verdienen. Hij kon er dan olieboer bij zijn en ook nog in loondienst. De gezinnen waren meestal nog al groot en als moeder-de-vrouw het niet aan kon, dan was er wel een zoon of dochter thuis, die de winkel runde. De kleine winkeltjes zijn verdwenen. Het zijn bijna allemaal zelfbedieningszaken geworden, die het echter niet makkelijk hebben tegen de moordende konkurrentie van de grote supermarkten in de grotere plaatsen en de groothandel, waar men met een kaart van een of ander onderneming en in grote, maar tegelijkertijd veel goedkopere hoeveelheden kan inkopen. De plaatselijke olieboer komt niet meer langs de deur met zijn vier-liter-tuitjes. Met grote wagens wordt de olie voor de verwarming aangevoerd. De broodkar van de bakker en de winkelmand van de kleine ondernemer zijn er al lang uit. Ook het karretje met de hit er voor. Nog een enkel Volkswagenbusje rijdt rond met bakkers- en winkelwaar. De meeste mensen halen hun waar in de winkel of de winkelwagen, die sinds de zestiger jaren op de wegen is verschenen en er nog steeds is. Op alle mogelijke gebieden had de schaalvergroting plaats en ge staat toch wel even te kijken als ge het grote aantal ondernemers in zo’n kleine dorpen als de onze ziet.

Links: R.K. Kerk Hernen
Rechts: R.K. Kerk Bergharen

Links: Hervormde Kerk Bergharen
Rechts: Hervormde Kerk Leur

BERGHAREN

Zo vindt men thans in het dorp van Bergharen twee autogarages en twee benzinepompen, drie transportbedrijven, een fouragebedrijf, een taxibedrijf, twee konstruktiebedrijven, een maalderij, een slijperij, een smederij, een loonwerkersbedrijf, een wegenbouwbedrijf, een autorijschool, een stomerijdepot, een schildersbedrijf, een aannemer, een aannemer-molenbouwer, een Scheepjeswolatelier, een cafétaria, een pakhuis van de Boerenbond, een kaasboerderij en een hondenkennel. Er zijn verder twee zelfbedieningswagens, een kruidenierswinkel, een detailhandel in luxe- en huishoudelijke artikelen, kantoorbenodigdheden en drogisterij, een elektriciteitszaak, een slager, een bloemisterij, twee café’s met zalen en een varkensexportbedrijf en -wegerij. Er zijn drie banken: de Rabobank, de Middenstandsspaarbank en de Rijkspostspaarbank. Er is ook een huisdokter en een wijkgebouw van het Wit-Gele Kruis, een hulppostkantoor, een beeldhouwer, een rijhal, een buiten paarden- en pony-manege, een dorpshuis. Voor de geestelijke verzorging zijn er de R.K.-Kerk en pastorie en de Hervormde Kerk. Tot de R.K.-Kerk behoort ook een kapelberg met kapel en kruiswegstaties. Er is een katholieke en een protestantse lagere school, een gezamenlijke kleuter¬school, een peuterspeelzaal en een gymzaal. Er is een sportpark samen met Hernen met vier voetbalvelden en vier tennisbanen en nog een afzonderlijk voetbalterrein. Er liggen twee campings, er zijn vrije campingterreinen, twee motorcrossterreinen, een fietscrossterrein, een molen, een muziekkiosk en een muziekstudio. Met het gemeentehuis en de gemeentewerkplaats sluiten wij de rij.

HERNEN

Hemen is nogal wat minder bedeeld, maar heeft toch gebouwen en bedrijven, welke in Bergharen niet voorkomen. Voor het onderwijs is er een lagere school, een kleuterschool, een peuterspeelzaal. De Stichting voor Jeugd en Jongeren is er gevestigd. Geen kruidenierswinkel meer, doch wel een zelfbedieningswagen. Er is een café met een zaaltje, slijterij en fritestent en een dorpshuis, dat daar ontmoetingscen¬trum wordt genoemd. Ook de Rabobank is er gevestigd en een postkantoor met Rijkspostsp aarb ank. Het kasteel is de trots van Hernen en er is ook een molen. De jeugd heeft een fiets¬crossterrein en het sportkomplex wordt gedeeld met Bergharen. Er is een katholieke kerk met pastorie, een pakhuis van de Boerenbond en een drukkerij. Er zijn twee timmerbedrijven, een expeditiebedrijf, een loonbedrijf, twee constructiebedrijven, een smederij, een reparatie-inrichting voor fietsen en elektriciteit, een winkel met huishoudelijke artikelen en een radio- en t.v.-winkel met tevens allerhande huishoudelijke apparatuur. Er kan benzine worden getankt, er is een schildersbedrijf en een fjordenpaardencentrum. Een huisarts houdt er zitting en er is een tandartsenpraktijk.

Links:Molen te Hernen
Rechts: Molen te Bergharen

LEUR

Leur is bijzonder klein en de voorzieningen zijn er gering. De meeste voorzieningen worden met Hernen gedeeld en daarmee vormt het over het katholieke deel één parochie. Er is wel een protestantse kerk, die vanuit Wijchen wordt bediend. Voorts is er een bistro-pannekoekenhuis, een drankenhandel, een antiekzaak, een kindervakantieverblijf, een therapeutisch centrum en een hengstenstoeterij. De watertoren tenslotte kan met het Huis te Leur en een groot aantal boerderijen als bezienswaardigheid worden beschouwd.

Kasteel Hernen

Molen-, nevel- en kapelberg Bergharen.